قرآن سمبلیک است یا حقیقت؟

قرآن «حقیقت» است نه «سمبلیک»؛
چرا که براساس دیدگاه ما، قرآن وحى تشریعى است و این وحى، ارتباط خاصى است که خداوند براى پیام‏رسانى به انبیا و هدایت بشر به وسیله آنان، برقرار نموده است .
این وحى که گفتار کلامى و فعل زبانى خداوند است، براى رفع نیازهاى فردى و اجتماعى بشر نازل گشته است. براساس آیات قرآنى - که بهترین بیانگر این وحى مى‏باشند - وحى زبانى که در قالب قرآن در دسترس ما است، سخن، فکر و نبوغ حضرت محمد(ص) نیست. این وحى، پیام انسان نیست و منشأش صرف یک مکاشفه عرفانى، همانند عارفان نیست. وحى تشریعى اکتسابى نیست و تکرارناپذیر است. آن را نمى‏توان کتمان کرد و تنها به قدرت غیبى حق مستند است.
رسول اکرم(ص)، وحى را با ابزار حسى و یا تفکّر عقلانى دریافت نکرد؛ بلکه روح مبارک آن حضرت، محل القاى سخن سنگین الهى بود. نگا: تحلیل وحى، صص 98 - 73؛ تفسیر نمونه، ج 13، ص 173 به بعد.
براساس دلایل متقن، معتقدیم که مفاد و محتواى قرآن از سوى خداوند است. علاوه بر آن تک تک الفاظ نیز از سوى خداوند است و ترکیبات این الفاظ - که در قالب آیات آمده‏اند - نیز از سوى خداوند است. مجموعه این آیات - که به صورت سوره‏ها تجلى کرده است - هم از ناحیه خداوند مى‏باشد. حتى چینش و ترتیب سوره‏ها در کنار یکدیگر و تشکیل قرآن موجود نیز، از ناحیه خداوند است. در این باب نگا: مبانى کلامى اجتهاد در برداشت از قرآن کریم، صص 32 - 84. این آیات با چنین خصایصى، حکایت‏گر حقایق گوناگونى است که معرفت انسان را افزایش مى‏دهد ودر یک کلام وحى تشریعى، معرفت‏زا است. از آن‏جا که به اعتقاد ما پیامبران معصوم‏اند، در تلقى وحى و حفظ و ابلاغ آن به مردم، از عصمت کامل برخوردارند. ازاین‏رو، وحى با تمام قامت و به صورت عریان و آن گونه که هست، به تلقى و شعور و فهم انبیاى بزرگ، درآمده و آنچه به چنگ صاحبان وحى مى‏افتد، سخن ناب خداوند است. بنابراین فهم دینى پیامبران، هرگز به آثار بشرى و کاستى‏ها و نقایص انسانى، آلوده نمى‏شود. اما کسانى که وحى را براساس قرائت خاصى - که ریشه در دیدگاه فلاسفه غرب دارد -

قرآن، حقیقتی ذومراتب

قرآن کریم درباره خدای سبحان دو گونه تعبیر دارد؛ گاهی می‏گوید: ﴿ذلکم الله ربکم) ¹ و در این بخش، از کلمه «ذلک» که برای اشاره به دور بکار می‏رود، استفاده نموده است و گاه می‏گوید: ﴿وهو معکم اینما کنتم) ² یا ﴿وإذا سئلک عبادی عنّی فإنّی قریب) ³ یعنی خدایی که همیشه با همه انسانهاست، خدایی که به انسان نزدیک است بلکه از رگ گردن به او نزدیکتر است: ﴿ونحْن أقرب إلیه من حبْل الورید)