قرآن، حقیقتی ذومراتب

قرآن کریم درباره خدای سبحان دو گونه تعبیر دارد؛ گاهی می‏گوید: ﴿ذلکم الله ربکم) ¹ و در این بخش، از کلمه «ذلک» که برای اشاره به دور بکار می‏رود، استفاده نموده است و گاه می‏گوید: ﴿وهو معکم اینما کنتم) ² یا ﴿وإذا سئلک عبادی عنّی فإنّی قریب) ³ یعنی خدایی که همیشه با همه انسانهاست، خدایی که به انسان نزدیک است بلکه از رگ گردن به او نزدیکتر است: ﴿ونحْن أقرب إلیه من حبْل الورید) ⁴

همین دو نوع تعبیر درباره قرآن کریم نیز که به فرمایش نورانی امیرالمؤمنین(سلام الله علیه) تجلّیگاه ذات اقدس اله است، آورده شده است. خدای سبحان درباره قرآن، گاه می‏فرماید: ﴿ذلک الکتاب لا ریب فیه) ⁵ و گاه می‏فرماید: ﴿إن هذا القران یهدی للتی هی أقوم) ⁶ گاهی اشاره دور آمده و گاهی اشاره نزدیک.

سرّ این دوگانگی تعبیر آن است که قرآن کریم کتابی نظیر کتابهای عادی و معمولی نیست که اول و آخرش در دسترس انسانها باشد؛ بلکه قرآن کریم کتابی الهی و دارای مراتب است، مرتبه والا و مرحله اعلایش همان «امّ الکتاب» است که در سوره «زخرف» بیان شده است. ﴿وإنه فی أُم الکتاب لدینا لعلی حکیم) ⁷ این مرحله اعلی که اصل قرآن و مادر و ریشه آن است، وجود و حقیقتی «لدی الله» دارد و نزد ذات اقدس اله است.

^ 1 - ـ سوره انعام، آیه 102.
^ 2 - ـ سوره حدید، آیه 4.
^ 3 - ـ سوره بقره، آیه 186.
^ 4 - ـ سوره ق، آیه 16.
^ 5 - ـ سوره بقره، آیه 2.
^ 6 - ـ سوره اسراء، آیه 9.
^ 7 - ـ سوره زخرف، آیه 4.