عمل گرایی، مطالبه رهبر معظم نظام اسلامی
جامعه برای اسلامی شدن نیازمند مسلمانانی است که میدان عمل را خالی نکرده و وظیفه مسلمانی خود را به خوبی انجام دهند. آمار بالای اختلاس، دزدی، طلاق، اعتیاد، استفاده نامشروع از بیت المال، بالا رفتن سن ازدواج و دیگر ناهنجاری های اجتماعی، همگی گویای فاصله گرفتن جامعه از اسلام ناب و ترک عمل به آن است.
خسارت ها و مشکلاتی که بر مردم جنوب کشور در اثر سیل و گرد و غبار وارد شده، دل همه ملت ایران، من جمله رهبر معظم انقلاب را به درد آورده چنانچه ایشان در بیان اخیرشان ابراز ناراحتی کرده و فرمودند: «این حوادث حقیقتاً دل انسان را می‌خراشد.»
بر آن شدیم محور سخنان رهبری حول موضوع عمل گرایی، از بیان قرآن و اهل بیت علیهم السلام نکاتی را بیاموزیم. با ما همراه باشید ...
اهل لغت ایمان را اعتقاد و تصدیق قلبی دانسته اند.[1] امّا آیا ایمان از منظر قرآن و روایات، منحصر در قلب است؟ نقش اعتقاد قلبی در ایمان تا چه حد بوده و احادیث، مؤمن را چگونه معرفی می‌کنند؟ آیا پاکی قلب برای آنکه فردی را با ایمان بدانیم؛ کافیست؟
پاسخ این سؤالات در حدیثی از پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله) نهفته است؛ حدیثی که امام هشتم، حضرت علی بن موسی الرضا از پدر بزرگوارشان امام کاظم و ایشان از پدرشان، امام صادق و ایشان به همین ترتیب از پدرانشان به نقل از امام علی از پیامبراکرم(صلوات الله علیه) روایت کردند که حضرت فرمودند: «الْإِیمَانُ مَعْرِفَةٌ بِالْقَلْبِ وَ إِقْرَارٌ بِاللِّسَانِ وَ عَمَلٌ بِالْأَرْکَانِ؛ ایمان، معرفتی در قلبی و اقراری بر زبان و عمل در جوارح است.» (الخصال، ج1، ص178) پس ایمان منحصر در تصدیق و معرفتی قلبی نیست و سه شرط دارد. حال این سؤال مطرح می‌شود که آیا این سه شرط در ارزش گذاری، امتیازی برابر دارند؟
ارزش عمل در تعریف ایمان
درست است که ایمان از سه شرط تشکیل شده، ولی ارزش عمل از دیگر شرطها بیشتر است. هیچ ترازویی نمی‌تواند پاکی یا ناپاکی دل را بسنجد؛ ولی آنگاه که فرد در میدان عمل عمرش را خرج کرد، دیگر نمی‌توان او را اهل ایمان ندانست. این مطلب از حدیث امام صادق (علیه‌السلام) به دست می‌آید که فرمودند: «الْإِیمَانُ عَمَلٌ کُلُّه؛ تمام ایمان، عمل و کار است.» (الکافی، ج2، ص34) پس باید بخش اقرار زبانی یا اعتقاد قلبی را به نوعی عمل بدانیم و می توان گفت: اسلام و ایمان دین عمل گرایی است. مطلبی که بارها در قرآن آمده: «وَأَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَى وَأَنَّ سَعْیَهُ سَوْفَ یُرَى(نجم، 40و39) و اینکه براى انسان جز حاصل تلاش او نیست. و همانا تلاش و کوشش خود را به زودی خواهد دید.» در آیات آخر سوره زلزال می‌خوانیم: «فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَیْراً یَرَهُ وَ مَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرّاً یَرَهُ (زلزال، 8و7) پس هر کس به وزن ذره ای نیکی کند، آن نیکی را ببیند. و هر کس به وزن ذره ای بدی کند، آن بدی را ببیند.»
بنابراین ایمان، عمل است؛ قیامت، بهشت و دوزخ نیز انعکاس و ساخته ذره ذره اعمال ماست؛ کارهای سرنوشت سازی که چهره برزخی ما را می‌سازند. پس باید گفت: اسلام دین عملگرایی است.
عمل گرایی اسلامی، رمز حفظ استقلال یک ملت مسلمان و دور شدن سایه تهدید از آنان است. عمل گرایی اسلامی در جامعه اسلامی چیزی جز آزادگی نیست. برای رسیدن به این مهم، خداوند از مسلمانان خواسته، عزت و اقتدار خود را حفظ کرده و با سلطه‌گری بیگانگان مقابله کنند
باید عمل گرا باشیم
همه ما اعتقادات بسیار کامل و خوبی داریم و بر زبان نیز آنها را به آسانی جاری می‌کنیم؛ امّا متأسفانه در میدان عمل به این خوبی‌ها حاضر نمی‌شویم. هر لغزش، ضعف، تزلزل و هر گناهی، نشانه کاستی‌های ما در عمل گرایی بوده و ناشی از خالی کردن میدان عمل است.
امام صادق(علیه‌السلام) افرادی را که ایمان را بدون عمل صالح تعریف کنند؛ ملعون خواندند و فرمودند: «مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ قَالَ الْإِیمَانُ قَوْلٌ بِلَا عَمَل؛ ملعون است، ملعون است، کسی که بگوید ایمان قول بدون عمل است.» (وسائل الشیعه، ج16، ص280) آنقدر مسئله عمل گرایی اهمیت دارد که در احکام اسلامی برای ترک واجبات الهی، قضا، کفاره یا جریمه‌هایی تعیین شده است؛ مانند روزه خواری.[2]
در سوره عصر، خداوند تمام انسان‌ها و جوامع بشری را در خسران و هلاکت معرفی کرده مگر افرادی که اهل ایمان و عمل صالح باشند. از این مطلب می‌توان سعادت دنیا و آخرت را، در گروی عمل گرایی دانست؛ گمشده‌ای که باید بیشتر به آن توجه داشت.
اهمیت عمل گرایی در جامعه اسلامی
جامعه برای اسلامی شدن نیازمند مسلمانانی است که میدان عمل را خالی نکرده و وظیفه مسلمانی خود را به خوبی انجام دهند. آمار بالای اختلاس، دزدی، طلاق، اعتیاد، استفاده نامشروع از بیت المال، بالا رفتن سن ازدواج و دیگر ناهنجاری‌های اجتماعی، همگی گویای فاصله گرفتن جامعه از اسلام ناب و ترک عمل به آن است.
خداوند دستور داده که وقتی حکومت و جامعه‌ای اسلامی شکل گرفت؛ به صورت سازمان یافته به گسترش کارهای مورد رضایت الهی پرداخته شود و جلوی پیشروی باطل و کارهای ناشایست گرفته شود. در قرآن می‌خوانیم: «الَّذِینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّکَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ(حج/41) یاران خدا کسانی هستند که هر گاه در زمین به آنها قدرت بخشیدیم نماز را بر پا می‌دارند و زکات را ادا می‌کنند و امر به معروف و نهی از منکر را انجام می‌دهند.» خداوند در این آیه از مسئولان جامعه اسلامی نخواسته که قلب‌ها را مملو از ایمان کرده یا چهره اسلام رحمانی را به تصویر بکشند؛ بلکه دستور به ترویج عمل گرایی اسلامی مطرح شده است.
امام صادق(علیه‌السلام) افرادی را که ایمان را بدون عمل صالح تعریف کنند؛ ملعون خواندند و فرمودند: «مَلْعُونٌ مَلْعُونٌ مَنْ قَالَ الْإِیمَانُ قَوْلٌ بِلَا عَمَل؛ ملعون است، ملعون است، کسی که بگوید ایمان قول بدون عمل است
عمل گرایی اسلامی، رمز حفظ استقلال یک ملت مسلمان و دور شدن سایه تهدید از آنان است. عمل گرایی اسلامی در جامعه اسلامی چیزی جز آزادگی نیست. برای رسیدن به این مهم، خداوند از مسلمانان خواسته، عزت و اقتدار خود را حفظ کرده و با سلطه‌گری بیگانگان مقابله کنند. خداوند فرموده: «وَلَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکَافِرِینَ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ سَبِیلًا(نساء/141) و خداوند هرگز برای کافران نسبت به مومنان راه تسلطی قرار نداده است.» طبق این آیه، خدا، نفوذ و تسلط بیگانگان و کافران را بر مسلمانان ممنوع کرده است. بدون عمل گرایی چگونه می‌توان به این وظیفه الهی عمل کرد و به اقتدار و استقلال دست یافت؟ پس مردم جامعه اسلامی، برای رسیدن به این آرمان الهی، باید از صاحبان قدرت در نظام اسلامی، ترویج عمل گرایی اسلامی را مطالبه کنند.
عمل گرایی، مطالبه رهبران نظام اسلامی
یکی از شاخصه‌های اسلامی بودن نظام‌ها، عمل گرایی رهبران آنهاست. اگر جامعه اسلامی از رهبری حکیم و الهی بهره برده باشد؛ باید در منویات، بیانات و سفارش‌های آن رهبر، عمل گرایی اسلامی موج بزند. بسنده کردن به شعارهای اسلامی یا پرداختن به حرف‌هایی ماورایی، نه تنها کار رهبری حکیم نیست؛ بلکه برای جوامعی که دنبال کننده اسلام راستین هستند؛ سمّ به شمار می‌رود.
به برکت پیروزی انقلاب اسلامی و با توفیقات الهی، امروز، جمهوری اسلامی ایران از رهبری فرزانه و الهی بهره می‌برد که عمل گرایی اسلامی مطالبه جدی ایشان است.
کلام آخر
خدمت به بقای جامعه اسلامی و حفظ نظام اسلامی، خدمت به اسلام و کوتاهی در این موضوع مهم، خیانت به اسلام و پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) است. با عمل گرایی اسلامی علاوه بر چشیدن طعم واقعی ایمان، به حفظ کیان اسلام کمک کرده و جامعه را اسلامی و اسلامی‌تر خواهیم کرد.
